Câu hỏi lớn của năm đối với các nhà đầu tư công nghệ toàn cầu: Điều gì đang xảy ra ở Trung Quốc? Trong 20 năm qua, câu trả lời đó được tóm gọn lại thật dễ dàng: Tăng trưởng, quy mô và lợi nhuận của nhà đầu tư. Bất kỳ ai có thể giúp đỡ đều được mời. Đó là lý do tại sao các công ty VC quốc tế lớn, chẳng hạn như Sequoia Capital của Thung lũng Silicon và SoftBank của Nhật Bản, đã mở rộng đáng kể danh mục đầu tư tại Trung Quốc của họ.
Tuy nhiên, xem xét kỹ hơn cho thấy vốn đầu tư mạo hiểm có trụ sở tại Hoa Kỳ ở Trung Quốc thực sự đạt đỉnh vào năm 2018. Dòng vốn hai chiều giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã suy yếu trước Covid, trước khi các nhà quản lý Trung Quốc đình chỉ IPO của chi nhánh dịch vụ tài chính Alibaba Ant Group trong cuối năm 2020, và trước các quy định hủy hoại tài sản gây tò mò vào tháng 7/2021 nhằm vào các công ty giáo dục trực tuyến và xe chung Didi.
Bao nhiêu tiền đã bị mất do các hành động của chính phủ? Rất nhiều.
Ant đang trên đà trở thành công ty công nghệ lớn nhất trong lịch sử thế giới, với 37 tỷ đô la được huy động cho mức định giá sau IPO là 300 tỷ đô la. Các nhà quan sát hiện cho rằng IPO của Ant, nếu xảy ra, chỉ huy động được 40% so với dự kiến vào năm ngoái.
Didi may mắn hơn. Nó đã xoay sở để đưa IPO của mình ra khỏi cửa, huy động được 4,4 tỷ đô la và đạt mức định giá cao nhất trong ngày là 87 tỷ đô la vào ngày niêm yết. Nhưng một ngày sau khi IPO, Trung Quốc đã đình chỉ công ty đăng ký người dùng mới và xóa ứng dụng chia sẻ xe khỏi các cửa hàng ứng dụng ở đó. Bốn tuần sau, Didi đã mất 38 tỷ USD giá trị thị trường từ mức cao nhất vào ngày 30/6.
Như George Calhoun, cộng tác viên của Forbes đã viết vào đầu tháng 7, “Thiệt hại trước mắt không chỉ giới hạn ở cổ phiếu của Didi. Chỉ số Nasdaq Golden Dragon của 98 công ty Trung Quốc giao dịch tại New York đã giảm 14% trong một tuần, mất 130 tỷ USD giá trị ”. Một vụ bán tháo trị giá gần 1 nghìn tỷ đô la hiện là tổng số được các phương tiện truyền thông đưa tin vào đầu tháng 8.
Có nhiều giả thuyết về lý do tại sao Trung Quốc làm điều này – hầu hết xoay quanh việc chính phủ được cho là miễn cưỡng để các nhà đầu tư bên ngoài có quyền truy cập vào dữ liệu của công ty Trung Quốc. Nhưng không có câu trả lời rõ ràng. Điều chắc chắn là những hành động này đặt ra câu hỏi lớn về vai trò tương lai của các nhà đầu tư công nghệ quốc tế trong nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Ngoài ra, Trung Quốc muốn đạt được ưu thế về công nghệ vào năm 2025. Nhưng Ant và Didi, dù nổi tiếng và thành công đến đâu, không phải là về công nghệ cốt lõi. Mặc dù Didi sử dụng các công nghệ chia sẻ chuyến đi, nhưng những công nghệ này không quan trọng về mặt chiến lược như những công nghệ khác – máy tính lượng tử, chất bán dẫn và vệ tinh – những công nghệ cốt lõi mà nhiều người tin rằng sẽ quyết định tương lai của Trung Quốc.
Một doanh nhân và nhà đầu tư người Mỹ Peter Thiel, người đồng sáng lập PayPal và Palantir Technologies, đồng thời là nhà đầu tư ban đầu của Facebook cũng có quan điểm tương tự.
Thiel phàn nàn rằng tiến bộ công nghệ của Hoa Kỳ đã chậm lại, không tăng nhanh trong 50 năm qua. Đó là kể từ năm 1971, trớ trêu thay khi nhà sản xuất chip Intel giới thiệu cốt lõi của tất cả các công nghệ kỹ thuật số, bộ vi xử lý. Ông lo lắng rằng hầu hết những bộ óc công nghệ sáng suốt không còn đảm nhận các dự án khó như năng lượng, giao thông và chăm sóc sức khỏe. Họ muốn phát triển trò chơi và khởi chạy các trang web thương mại điện tử, vì chúng có thể được thực hiện nhanh chóng bằng cách lắp ráp công nghệ hiện có. Các công ty như vậy cũng mở rộng quy mô nhanh chóng và thoát khỏi các quy định khó khăn. Các nhà đầu tư yêu thích chúng.
Nhà quan sát công nghệ Ben Thompson, người viết một bản tin có tên Stratechery từ cơ sở của mình ở Đài Bắc, nhận thấy cùng một cốt lõi so với các động cơ ngoại vi. “Động thái chống lại Didi không phải là hoàn toàn bất thường, ít nhất là về xung đột giữa chính phủ Trung Quốc và các công ty công nghệ lớn nhất của họ. Bắt đầu với Tencent. Trở lại năm 2018, doanh thu và lợi nhuận của công ty đã bị ảnh hưởng lớn khi Trung Quốc đóng băng các phê duyệt cho các trò chơi mới; trong khi việc phê duyệt trò chơi cuối cùng được khởi động lại, Tencent đã gợi ý và tự tổ chức lại để tăng cường tập trung vào thị trường doanh nghiệp (mặc dù trò chơi vẫn là động lực doanh thu lớn nhất của nó). ”
Liệu Trung Quốc có tin rằng Ants và Didis của họ không tập trung vào mục tiêu lớn hơn là thống trị công nghệ cốt lõi toàn cầu? Các nhà đầu tư công nghệ có thể muốn nghĩ về điều đó.
